Τζέρομ Μπρούνερ – Jerome Bruner

Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του Jerome Bruner ήταν «Η Διαδικασία της Εκπαίδευσης» (1960).

Στο βιβλίο αυτό εξέφρασε την άποψη ότι οι διδάσκοντες συχνά σπαταλούν τον χρόνο πολλών μαθητών επειδή αναβάλλουν τους τομείς διδασκαλίας του προγράμματος σπουδών που θεώρησαν πάρα πολύ δύσκολους για τους μαθητές.Κατά συνέπεια προέκυψε ο μύθος «της ετοιμότητας για μάθηση», το ότι δηλαδή οι διδασκόμενοι πρέπει να είναι  πρόθυμοι να μάθουν κάτι, διαφορετικά είναι μάταιη κάθε προσπάθεια για διδασκαλία του.

Ο Bruner απέρριψε αυτήν την άποψη και προχώρησε υποστηρίζοντας ότι: οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο μπορεί να διδαχθεί αποτελεσματικά με κάποια διανοητικώς έντιμη μορφή σε οποιοδήποτε παιδί σε οποιοδήποτε στάδιο ανάπτυξης.

Έτσι επεξεργάστηκε και διαμόρφωσε το «Σπειροειδές Πρόγραμμα Σπουδών».

«Ένα Πρόγραμμα Σπουδών καθώς αναπτύσσεται πρέπει να επιστρέφει επανειλημμένα στις βασικές ιδέες, οικοδομώντας πάνω σε αυτές έως ότου ο μαθητής συλλάβει την ολοκληρωμένη τυπική σημασία  του «που πηγαίνει».

Το έργο του MACOS – Man: A Course of Study, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ήταν ένα ορόσημο στην ανάπτυξη των Προγραμμάτων Σπουδών.

Αφού εργάστηκε στον τομέα των νέων τάσεων της ανάπτυξης Αμερικανικού Προγράμματος Σπουδών στη δεκαετία του ’50 και τη δεκαετία του ’60, ο Bruner στράφηκε στην cognitive – γνωστική – ανάπτυξη των παιδιών επηρεασμένος από την αντίστοιχη ανάπτυξη του Piaget, και η σχετική επίδραση ενισχύθηκε μετά την επίσκεψη που έκανε στον Piaget στη Γενεύη.

Η προσέγγισή του στην cognitive – γνωστική – ανάπτυξη είναι ιδιαίτερα επηρεασμένη από την προσέγγιση του Piaget στην knowledge -γνωσιακή – ανάπτυξη.

Αλλά πέρα από το να περιγράφει μια εναλλακτική θεωρία της γνώσης ο Bruner (1966) εστίασε στους τρεις τρόπους αναπαράστασης της γνώσης και στην ανάπτυξη των τριών αυτών τρόπων αναπαράστασης.

Όμως, τι είναι  αναπαράσταση;

Για να θέσουμε απλά το ζήτημα η αναπαράσταση είναι μια βασική ανθρώπινη δυνατότητα. Λεπτομερέστερα, είναι η δυνατότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί τις νοησιακές δραστηριότητες, τα σύμβολα, και τα σημεία ώστε «να βρεθεί στη θέση» των απόντων, των αντικειμένων και των γεγονότων.

Αυτό του επιτρέπει σε τους για να φέρνει στον νου κάτι που δεν υπάρχει στο οπτικό πεδίο του. Του επιτρέπει επίσης:

• Να ανακαλεί γεγονότα του παρελθόντος,
• να χρησιμοποιεί τη φαντασία του για γεγονότα του μέλλοντος που δεν έχουν ακόμα συμβεί.

Οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν με φαντασία τους κάτι που το επιθυμούν ή το έχουν ανάγκη. Παραδείγματος χάριν, οποιοσδήποτε από μας θα μπορούσε να θέσει τον εαυτό του παράμερα, σε μια θέση μοναξιάς, και ενώ θα αυτό ήταν μια δυσάρεστη εμπειρία, θα μπορούσε να ενεργοποιεί τις πηγές της φαντασίας του ώστε να διατηρεί τη σκέψη του γεμάτη με ιδέες και με ελπίδες.

Ο Bruner διακρίνει τρεις τρόπους αναπαράστασης, τον πραξιακό, τον εικονικό και το συμβολικό:

1. H πραξιακή (ENACTIVE) αναπαράσταση:

Εξαρτάται από τις δραστηριότητες του ανθρώπου και από τη λειτουργία των αισθήσεων (από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 18 μηνών). Περιλαμβάνει εικόνες όπως, λόγου χάρη, το να κινείται, το να δένει έναν κόμβο, το να κολυμπάει και το να κάνει ποδήλατο. Περιλαμβάνει, με άλλα λόγια, αναπαραστάσεις γεγονότων μέσω κίνησης και αντιστοιχεί, ουσιαστικά, στο «να ξέρει πώς να κάνει κάτι».

2. Η απεικονιστική (ICONIC) αναπαράσταση:

Αυτή (από 18 μηνών έως έξι/επτά ετών), εξαρτάται από εικόνες που μοιάζουν με το αντικείμενο. Είναι όμως προσωπικές εικόνες του ατόμου, εικόνες δικές του. οι οποίες διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Έτσι, ένα glamorous πρόσωπο -με αίγλη- θα είναι πιθανώς αρκετά διαφορετικό για έναν Έλληνα και για έναν Σκανδιναβό. Υπάρχουν βέβαια εικόνες που είναι κοινές για πολύ κόσμο, όπως λόγου χάρη, το κόκκινο χρώμα σε μια ορισμένη θέση, στη Βρετανία, παριστάνει το Εργατικό κόμμα.

3. Η συμβολική (SYMBOLIC) αναπαράσταση:

Αυτή εξαρτάται από τα σύμβολα (από την ηλικία των 7 ετών και μετά) όπου η σύνδεση μεταξύ του συμβόλου και του αντικειμένου που εκπροσωπεί είναι αυθαίρετη. Λόγου χάρη η λέξη a book, un livre, ένα βιβλίο. Τα σύμβολα μπορούν να αναπαραστήσουν την αφαιρετική σκέψη των ανθρώπων μέσω της δυνατότητάς τους να διατυπώνουν προτάσεις για τον κόσμο χρησιμοποιώντας σύμβολα αντί για χειροπιαστά αντικείμενα. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στη Λογική, στη Φυσική και στα Μαθηματικά.

Ο Bruner υποστήριξε ότι μόλις αποκτήσουμε και τους τρεις τρόπους αναπαράστασης μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε οποιονδήποτε είναι κατάλληλος για αυτό που θέλουμε να αναπαραστήσουμε.

Piaget και Bruner

Αμέσως πιο κάτω εκθέτω τα τέσσερα στάδια ανάπτυξης της γνώσης του Piaget και τα τρία στάδια Bruner της ανάπτυξης των τρόπων αναπαράστασης:

.

Piaget	Bruner
Ανάπτυξη της γνώσης	Ανάπτυξη  αναπαραστάσεων
α. Αισθητικοκινητικό στάδιο	α. Στάδιο των πραξιακών αναπαραστάσεων
β. Προεννοιολογικό στάδιο	β. Στάδιο των απεικονιστικών αναπαραστάσεων
γ. Στάδιο των συγκεκριμένων λογικών ενεργειών	γ. Στάδιο των συμβολικών  αναπαραστάσεων
δ. Στάδιο των τυπικών λογικών ενεργειών