ΔΥΣΛΕΞΙΑ

  

             

Η δυσλεξία αποτελεί τη βασικότερη μαθησιακή δυσκολία  που ταλανίζει χιλιάδες μαθητές. Υπολογίζεται ότι ένα ποσοστό 3%-5% του πληθυσμού, εμφανίζει δυσλεξία, η οποία γίνεται αντιληπτή με την είσοδο του παιδιού στο σχολείο, όταν δηλαδή αρχίζει η συστηματική μάθηση.

Η δυσλεξία δεν είναι διαταραχή της εκφοράς του λόγου. Η άρθρωση και η ομιλία των παιδιών με δυσλεξία είναι φυσιολογικές εκτός εάν συμπτωματικά υπάρχει ταυτόχρονα και κάποια άλλη διαταραχή. Η δυσλεξία δεν θεραπεύεται με καμία μέθοδο και κανένα σύστημα αλλά αντιμετωπίζονται τα συμπτώματα της διαταραχής και βελτιώνεται ο μαθητής σ’ αυτά που υστερεί.

Υπάρχουν πολλοί ορισμοί που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την δυσλεξία. Ο ευρύτερα διαδεδομένος ορισμός την περιγράφει σαν μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αποτυχία στην εκμάθηση ανάγνωσης και γραφής. Μια αποτυχία που δεν οφείλεται σε νοητική καθυστέρηση, σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες, ψυχικές διαταραχές, πολιτισμική αποστέρηση και παθήσεις φυσιολογικής φύσης όπως π.χ. κακή όραση ή ακοή.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Όλοι σχεδόν οι μελετητές της δυσλεξίας συμφωνούν ότι οι κυριότερες ενδείξεις του προβλήματος είναι οι εξής:

1). Ασυμφωνία μεταξύ της νοητικής ικανότητας του παιδιού και της αναγνωστικής - ορθογραφικής επίδοσης του.

2). Έντονες δυσκολίες στην επεξεργασία των συμβόλων της γραπτής γλώσσας.

3). Διαφορά στην ανάγνωση ποιοτικά και ποσοτικά από αυτή του κανονικού αναγνώστη.

Ωστόσο τα συμπτώματα της δυσλεξίας είναι ποικίλα. Δεν είναι βέβαια απαραίτητο να συνυπάρχουν όλα για να χαρακτηρισθεί ένα άτομο με δυσλεξία  ούτε, όμως, είναι αρκετό ένα και μόνο σύμπτωμα για να δικαιολογήσει το χαρακτηρισμό. Πρέπει να υπάρχει δέσμη συμπτωμάτων.

Τα πιο εμφανή συμπτώματα ενός παιδιού που παρουσιάζει δυσλεξία είναι:

ΑΝΑΓΝΩΣΗ

·         Το παιδί με δυσλεξία διαβάζει χωρίς ρυθμό, με δισταγμό, με συλλαβισμό χωρίς νόημα.

·         Προσθέτει, αντικαθιστά, παραλείπει, αντιμεταθέτει γράμματα συλλαβές ή και λέξεις,

·         Χάνει τη σειρά στο βιβλίο, κουράζεται πάρα πολύ στην ανάγνωση ενός κειμένου, ζητά από τους γονείς να του διαβάσουν το μάθημα, δεν μπορεί μετά την ανάγνωση να αποδώσει το κείμενο με δικά του λόγια (δυσκολίες στη διήγηση ενός κειμένου).

·         Δυσκολεύεται να διακρίνει τα σημεία στίξης, τους τόνους. Τονίζει λάθος, κόβει λέξεις στη μέση ή αλλάζει τις καταλήξεις.

ΓΡΑΦΗ

·         Συνήθως η γραφή των παιδιών με δυσλεξία, χαρακτηρίζεται από κακογραφία, ακαταστασία, μουντζούρες, αδικαιολόγητα κενά, κατάργηση των διαστημάτων, απουσία σημείων στίξης, απουσία κεφαλαίων ή παρεμβολή τους ανάμεσα στα μικρά, ατελή ευθυγράμμιση των λέξεων πάνω στο χαρτί.

·         Στη γραφή επίσης προσθέτει, αντικαθιστά, παραλείπει, αντιμεταθέτει γράμματα, συλλαβές και λέξεις. Συγχέει λέξεις που μοιάζουν οπτικά ή ακουστικά όπως δίκη αντί θήκη, λευκό αντί λεύκα κ.τ.λ.

·         Συχνά γράφει γράμματα, αριθμούς και λέξεις καθρεφτικά π.χ. 42 αντί 24, άρω αντί ώρα, q αντί ρ κτλ.

·         Κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμη και σε λέξεις που έχει συστηματικά διδαχτεί, επίσης στους τόνους αλλά και στις εγκλίσεις και δυσκολεύεται στην κατανόηση προθέσεων, συνδέσμων κτλ.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

·         Το παιδί με δυσλεξία δυσκολεύεται στη διάκριση αριστερού - δεξιού, στην αντίληψη της διαδοχής και της αλληλουχίας, στη σειρά (προπαίδεια), στην επανάληψη πολυσύλλαβων λέξεων και αριθμών (π.χ. σύγχυση στη σωστή σειρά των μηνών του έτους).

·          Δυσκολεύεται στην αντιστοιχία οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων, στον προσανατολισμό, στην αίσθηση του χώρου και του χρόνου.

·         Αρκετές φορές χαρακτηρίζεται από κινητική αδεξιότητα ή υπερκινητικότητα. Δεν μπορεί να συγκεντρώσει την προσοχή του για ικανοποιητικό διάστημα, ανάλογα βέβαια με την ηλικία του σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα.

·         Έχει διάσπαση προσοχής και έλλειψη συγκέντρωσης.

·         Πιθανόν να έχει και δυσαριθμησία, δυσκολίες δηλαδή στην αριθμητική (δυσκολεύεται να αναγνωρίσει γεωμετρικά σχήματα, αριθμούς κτλ).

·         Δεν εκφράζεται με πολλές προτάσεις όταν περιγράφει τις εμπειρίες του ή τα συναισθήματα, τις σκέψεις του και δεν διαθέτει πλούσιο λεξιλόγιο. Συνηθίζει να απαντά μονολεκτικά στις ερωτήσεις που του γίνονται ή με πολύ λίγες φράσεις, μόνο και μόνο για να εκφράσει την ουσία των όσων σκέφτεται. Μερικές φορές κάνει λάθη συντακτικού και σημασίας.

·         Παρ’ όλη την αδυναμία που δείχνει στην έκφραση, έχει πλούσιο συναισθηματικό κόσμο και καλή κριτική ικανότητα. Προβληματίζεται για κοινωνικά θέματα, εκφράζει τις απόψεις του, αλλά αισθάνεται, θα έλεγε κανείς, σαν να μη μπορεί να βρει τα λόγια για να τις περιγράψει.

·         Δεν οργανώνει καλά την μελέτη του, την εργασία του, τον προσωπικό του χώρο. Δεν συγκρατεί το πρόγραμμα των υποχρεώσεών του και έτσι δεν ανταποκρίνεται με συνέπεια.

·         Χαρακτηρίζεται από μικρής έκτασης και διάρκειας βραχύχρονη μνήμη και από μεγάλη δυσκολία Οπτικής και Ακουστικής μνήμης, ενώ αντίθετα στις ικανότητες Οπτικής και Ακουστικής αντίληψης δεν υπάρχει δυσκολία. 

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Το παιδί με δυσλεξία, εκτός από δυσκολίες στη γραφή και ανάγνωση εμφανίζει και μια σειρά από δευτερογενή συμπτώματα συμπεριφοράς, που εντοπίζονται στα παρακάτω: αισθήματα κατωτερότητας και ενοχής, αδυναμία συγκέντρωσης, επιθετικότητα, απειθαρχία στην τάξη, συμπεριφορά κλόουν, υπερένταση και εκνευρισμό, εσωτευρίκευση αποτυχίας, αίσθημα μηδαμινότητας (ότι δεν αξίζει τίποτα), μείωση της αυτόεκτίμησης και της εμπιστοσύνης στον εαυτό του.

Η Lotte Scenk Danzinger (1968) περιγράφει ως ακολούθως τους τέσσερις τύπους αντίδρασης του παιδιού με δυσλεξία:

1). Άμυνα και μηχανισμός αποφυγής. Λόγω της πίεσης για σχολική απόδοση το παιδί με δυσλεξία αποφεύγει την προετοιμασία στο σπίτι, κρύβει ή χάνει τα τετράδιά του, λέει ψέματα ότι δεν έχει διάβασμα και δείχνει γενικά απέχθεια σε ότι σχετίζεται με το σχολείο.

2). Μηχανισμοί αναπλήρωσης. Λόγω της μειωμένης σχολικής απόδοσης  επιδιώκει να ελκύσει την προσοχή συμμαθητών και δασκάλων με απειθαρχία, συμπεριφορά κλόουν, σπουδαιοφάνεια, αδιαφορία, συνεχή κίνηση στην τάξη.

3). Επιθετικότητα. Επειδή αισθάνεται κατώτερο από τα άλλα παιδιά, γίνεται εριστικό, έτοιμο για καυγά και προστριβές, υποτιμά, κοροϊδεύει, κατηγορεί τα άλλα παιδιά, κάνει συστηματικά το αντίθετο από ότι του λένε, είναι ενοχλητικό και υπερευαίσθητο σε κάθε παρατήρηση.

4). Φοβία και απομόνωση. Επειδή αισθάνεται κατωτερότητα είναι φοβισμένο, ανήσυχο, συναισθηματικά ασταθές, θλιμμένο, απαισιόδοξο, απαθές, ασυγκίνητο. Παρουσιάζει ψυχοσωματικά φαινόμενα όπως εμετός, κοιλόπονος, διαταραχές διατροφής (ανορεξία, πολυφαγία κτλ), αϋπνία ή ύπνος με εφιάλτες, αρρωσταίνει εύκολα.

ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

Εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες σ’ όλο τον κόσμο αναζητούν τα αίτια ή την αιτία της δυσλεξίας, με συχνά αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις. Αν και οι αιτίες δεν έχουν καθοριστεί επακριβώς  οι περισσότερες έρευνες, συγκλίνουν στη θεωρία ότι τα αίτια της δυσλεξίας χωρίζονται σε οργανικά ενδογενή και σε  εξωγενή δηλαδή πολιτισμικού – κοινωνικού περιεχομένου:

Οργανικά ενδογενή αίτια:

·         Εγκεφαλικές βλάβες

·         Ελλιπής ημισφαιρική κυριαρχία

·         Αριστεροχειρία

·         Οπτική αντίληψη και επεξεργασία πληροφοριών

Αίτια πολιτισμικού – κοινωνικού περιεχομένου:

·         Η κοινωνική – οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας

·         Ο αριθμός των ερεθισμάτων, εμπειριών και οι επαφές με βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά κτλ.

·         Γενικά οικογενειακά χαρακτηριστικά (η θέση του παιδιού στη σειρά γέννησης, ο μεγάλος αριθμός παιδιών, διάλυση οικογενειών, η μετανάστευση κτλ)

·         Το φύλλο. Η δυσλεξία εμφανίζεται περισσότερο στα αγόρια απ’ ότι στα κορίτσια σε ποσοστό 4 προς 1

Η επιστημονική διένεξη για την αναζήτηση των αιτιών της δυσλεξίας δεν έχει ουσιαστικά σημασία για το σχολείο, διότι αυτό που έχει σημασία, είναι να μπορεί ο δάσκαλος να κάνει έγκαιρη αξιολόγηση από τα συμπτώματα που εμφανίζει το παιδί και να εφαρμόσει τρόπους αντιμετώπισής τους.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ

Δεν υπάρχει αντικειμενικό τεστ διάγνωσης της δυσλεξίας γιατί:

·         Τα περισσότερα απ’ αυτά τα τεστς, είναι εξειδικευμένα για τη μητρική γλώσσα του παιδιού

·         Δεν είναι επακριβώς καθορισμένες οι αιτίες της δυσλεξίας ώστε να μπορεί να γίνει αντίστοιχος εντοπισμός

·         Η δυσλεξία δεν εκδηλώνεται αποκλειστικά μ’ ένα σύμπτωμα, αλλά με συνδυασμούς συμπτωμάτων

·         Είναι πολύ δύσκολη η διαφορική διάγνωση από άλλες μαθησιακές δυσκολίες, κυρίως αναγνωστικές.

Ένα ανεκτό ωστόσο τεστ διάγνωσης της δυσλεξίας, όπως αυτό που χρησιμοποιούν πολλά κέντρα ψυχικής υγιεινής και ιατροπαιδαγωγικά, περιλαμβάνει τα εξής:

·         ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ: Δείκτης νοημοσύνης, αισθητηριακές λειτουργίες (ακοή, όραση), κατάσταση εγκυμοσύνης, δυσκολίες τοκετού, βρεφικές ασθένειες, κληρονομικότητα

·         ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ: Υπερκινητικότητα, επιθετικότητα, αδεξιότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, αδεξιότητα, υπερένταση, εκνευρισμός, ικανότητα εκμάθησης ξένων γλωσσών

·         ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Επάγγελμα πατέρα – μητέρας, αριθμός αδερφών, κοινωνικό - οικονομικό επίπεδο της οικογένειας

·         ΕΥΔΙΑΚΡΙΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Διάκριση δεξιού – αριστερού, σειρά ημερών εβδομάδας, σειρά μηνών, αντίληψη χώρου (π.χ. πάνω, κάτω), χρόνου (π.χ. σήμερα, αύριο), γεωμετρικών σχημάτων κτλ

·         ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΛΑΘΗ: Διακοπές, λάθη τονισμών, συλλαβισμός χωρίς ροή, παρεμβολές κτλ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Ο ρόλος του δασκάλου είναι καθοριστικός στην αξιολόγηση και αντιμετώπιση της δυσλεξίας. Ο δάσκαλος σε κάθε τάξη αλλά κυρίως στην Α΄ τάξη (μετά τα Χριστούγεννα) και Β΄ τάξη δημοτικού σχολείου, είναι αυτός που θα επισημάνει πρώτος το πρόβλημα.

Ο δάσκαλος για να προχωρήσει στην ποιοτική αξιολόγηση, βάζει τον μαθητή να κάνει τις παρακάτω ασκήσεις:

·         Αντιστοίχηση μικρών – κεφαλαίων γραμμάτων

·         Αντιστοίχιση λέξεων – εικόνων

·         Συμπλήρωση προτάσεων

·         Ανάγνωση, κατανόηση κειμένου με προτάσεις

·         Γραφή λέξεων κάτω από εικόνες

·         Γραφή γραμμάτων – συλλαβών με υπαγόρευση

·         Γραφή προτάσεων με υπαγόρευση

·         Αντιγραφή γραμμάτων, συλλαβών

·         Αντιγραφή κειμένου

Από την ανάλυση των λαθών που θα κάνει ο μαθητής, θα διαπιστωθούν οι αδυναμίες του, όπως: αν γράφει δυσανάγνωστα, σε ποια γράμματα ή λέξεις δυσκολεύεται, αν έχει δυσκολίες στην ακουστική διάκριση, αν προσθέτει, αντικαθιστά ή παραλείπει γράμματα, αν χρησιμοποιεί τόνους και σημεία στίξης.

Ύστερα από την επισήμανση των δυσκολιών, ο δάσκαλος έχει υποχρέωση να ενημερώσει τους γονείς, χωρίς να τους πανικοβάλλει, για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί. Στη συνέχεια, ενημερώνει το διευθυντή καθώς και όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό, όπως και τις ειδικότητες που έχουν σχέση με τον συγκεκριμένο μαθητή (καθηγητής αγγλικών, γυμναστής κτλ) για την συλλογική και σωστή αντιμετώπιση των δυσκολιών.

Επισημαίνεται ότι η οριστική διάγνωση, θα γίνει από ειδικό (ψυχίατρο, ψυχολόγο και ειδικό λογοπεδικό). αυτοί οι επιστήμονες, πρέπει να έχουν εξειδικευμένη γνώση του συνδρόμου της  δυσλεξίας.

Μετά την επίσημη διάγνωση και διαπίστωση της δυσλεξίας, το παιδί θα παρακολουθήσει κάποιο εξατομικευμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης των συμπτωμάτων που παρουσιάζει. Ιδιαίτερα σημαντική - έως απαραίτητη - είναι η συνεργασία ειδικού, δασκάλου και γονέων, ώστε να ακολουθηθεί μια κοινή γραμμή.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ (Μέχρι πιο σημείο μπορεί ένας δάσκαλος να υποστηρίζει ένα τέτοιο μαθητή στην τάξη;)

ΓΡΑΦΗ

Τα παιδιά με δυσλεξία συγχέουν πολλά όμοια ακουστικά ή οπτικά γράμματα όπως φ – β, θ – δ, σ – ζ, ξ – ζ.

      Ενδεικτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο δάσκαλος:

       Προσπαθεί να κάνει το παιδί να αισθανθεί τη διαφορά των δύο φθόγγων λέγοντάς το να τοποθετήσει το χέρι του στο λάρυγγα και να προφέρει αργά και τους δύο φθόγγους τον ένα μετά τον άλλο. Αν προφέρει το δ π.χ. θα παρατηρήσει ότι ο λαιμός «γαργαλάει», ενώ αν προφέρει το θ δεν αισθάνεται τίποτα στον λάρυγγα του

       Στη συνέχεια συσχετίζει τα γράμματα που μπερδεύει με λέξεις κλειδιά, οι οποίες αρχίζουν από αυτά τα γράμματα και συνοδεύονται από εικόνες, π.χ. θ - θάλασσα, δ - δώρο         

      Δίνει στο μαθητή μια καρτέλα με συλλαβές που προκύπτουν από τη σύνθεση του θ με όλα τα φωνήεντα. π.χ. θα, θο, θε,   θυ, θι, θη, θω

       Το ίδιο γίνεται και με τις συλλαβές που προκύπτουν από τη σύνθεση του δ με όλα τα φωνήεντα. π.χ. δα, δο, δε, δυ, δι, δη,   δω

       Στη συνέχεια ο μαθητής διαβάζει κατά ζεύγη με συλλαβές παίρνοντας μία με το δ και μία με το θ π.χ. δα – θα, δο – θο, δε – θε, δυ – θυ κτλ

       Διαβάζει κατά ζεύγη τις συλλαβές παίρνοντας μία με το δ και μία με το θ αλλά με διαφορετικό φωνήεν π.χ. δα – θο, δα – θι, δα – θε κτλ

        Διαβάζει κατά τριάδες τις συλλαβές π.χ. δα – θυ – δω, δη – θα – θε, θα – θυ – δε κτλ

        Διαβάζει τετράδες συλλαβών π.χ. δη – θε – θα – δυ, θα – θω – δη – θυ κτλ

        Διαβάζει όλες τις συλλαβές πολλές φορές ανακατεμένες

         ΓΡΑΦΗ

       Γράφει διάφορες λέξεις (οι μισές απ’ αυτές έχουν το γράμμα θ και οι άλλες μισές το γράμμα δ) και ζητά από το μαθητή να αναγνωρίσει ποιες από αυτές περιέχουν το θ και ποιες το δ

       Χρησιμοποιεί ασκήσεις με εύρεση γραμμάτων που λείπουν π.χ. _έλω (θέλω), _ίνω (δίνω) κ.τ.λ., καθώς και ποιο δύσκολες π.χ. _έμα (δέμα) _ έμα (θέμα).

      Γράφει τις λέξεις σε σειρές και αργότερα σε απλές προτάσεις και ζητά από το μαθητή να συμπληρώσει τα κενά. Χρησιμοποιεί διαφορετικό χρώμα (π.χ. κόκκινο) για τη γραφή των ζητούμενων φθόγγων και συλλαβών.

      Χρησιμοποιεί καρτελάκια με το αλφάβητο (ένα γράμμα ένα καρτελάκι) για το σχηματισμό λέξεων (π.χ. παγίδα). Το παιδί σχηματίζει με τα καρτελάκια τη λέξη και στη συνέχεια τη γράφει στο τετράδιο

       Γράφει σε μικρά καρτελάκια χωριστά τις συλλαβές μιας λέξης και ζητάει από το παιδί να σχηματίσει τη λέξη

        Για κλιμάκωση του βαθμού δυσκολίας, δίνει στο μαθητή δύο συλλαβές χωρίς νόημα και ζητάει να σχηματίσει πάλι την ίδια γνωστή λέξη π.χ.  δα   ζα   σος   μα (δάσος)

        Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει με λέξεις ώστε το παιδί να σχηματίσει προτάσεις.

Α). ΑΝΑΓΝΩΣΗ     

·         Επειδή το παιδί με δυσλεξία δεν καταφέρνει να διαβάζει ολόκληρα τα κείμενα του αναγνωστικού του, είναι απαραίτητο να ασκείται στο σπίτι του σ’ ένα κομμάτι κειμένου με λίγες γραμμές και αυτό να διαβάζει την επομένη στην τάξη. Αυτό θα γίνεται, μετά από συνεννόηση γονέων - δασκάλου, για να αποφεύγονται «αισθήματα κατωτερότητας», στα μάτια των συμμαθητών του. Να σημειωθεί ότι το παιδί με δυσλεξία, αποφεύγει την ανάγνωση και τις  ασκήσεις.

·         Ο μαθητής να δείχνει με το δάχτυλο του τη λέξη που διαβάζει για να μπορεί οπτικά να ακολουθεί τα γράμματα και τις συλλαβές. Για να ασκείται στον προσανατολισμό δεξιά – αριστερά.

·         Για το συλλαβισμό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και             «καπελάκια» δηλαδή σημαδάκια πάνω από κάθε συλλαβή,  (π.χ. το παιδί παίζει με τη μπάλα). Τα «καπελάκια» στην αρχή τα βάζει ο δάσκαλος και αργότερα ο μαθητής μόνος του.

·         Ο δάσκαλος μπορεί να κατασκευάσει με χαρτόνι έναν δείκτη που θα βοηθάει το μαθητή να μην «πηδάει» σειρές. Ο δείκτης θα έχει το σχήμα Γ (γάμα κεφαλαίο).

·         Ένα παιδί με δυσλεξία, αποφεύγει τα βιβλία που είναι πυκνογραμμένα και δύσκολα στην ανάγνωση. Ο δάσκαλος πρέπει να χρησιμοποιεί βιβλία με πολλές εικόνες, αραιά και μεγάλα γράμματα

Για ένα πρόγραμμα εξατομικευμένης διδασκαλίας ο δάσκαλος ακολουθεί  τα παρακάτω βήματα:

         Γράφει σε καρτέλες απλές προτάσεις με γνωστές λέξεις.

        Διαβάζει κάθε πρόταση χωριστά με δυνατή και καθαρή φωνή, σε αργό ρυθμό.

         Στη συνέχεια διαβάζει ο μαθητής τις προτάσεις, ο δάσκαλος σημειώνει τις δυσκολίες, ο μαθητής ξαναδιαβάζει τις προτάσεις και ο δάσκαλος επιβραβεύει κάθε επιτυχία ακόμη και την πιο μικρή.

        Οι καρτέλες τοποθετούνται μπερδεμένες και ο δάσκαλος ζητά από το μαθητή να τις βάλει στη σωστή σειρά και να τις διαβάσει. Η άσκηση επαναλαμβάνεται μέχρι τη σωστή ανάγνωση όλων των λέξεων π.χ. Το   παιδί    παίζει    με   το   ποδήλατο

         Σταδιακά αυξάνεται ο βαθμός δυσκολίας των προτάσεων.

        Στο βιβλίο του μαθητή, χωρίζει την πρόταση σε μικρά τμήματα με μικρές κάθετες γραμμές π.χ. Με / το / μπρίκι / του / καπετάν / Φαράση / αρμένιζα / μισοκάναλα / εκείνη / τη / νύχτα/.         Όταν οι λέξεις είναι πολυσύλλαβες και δυσκολεύουν το μαθητή, καλό είναι να κόβονται στα δύο συνθετικά τους με γραμμές π.χ. Εγώ / δεν / ξανα / έρχομαι / μαζί / σου / είπε / η / Πηνε / λόπη.

       Τα σημεία στίξης θα πρέπει να τονίζονται περισσότερο χρησιμοποιώντας έντονα χρώματα π.χ. Το / μήλο / είναι / νόστιμο.

        Σταδιακά τα διαστήματα μεγαλώνουν περιλαμβάνοντας δύο και τρεις λέξεις π.χ. Με το μπρίκι / του καπετάν Φαράση / αρμένιζα μισοκάναλα / εκείνη τη νύχτα /.

        Σταδιακά επίσης αυξάνεται και ο βαθμός δυσκολίας χρησιμοποιώντας περισσότερες προτάσεις και σειρές από το κείμενο.

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Όταν δοθεί μια πρόταση ή παράγραφος ή κείμενο για ανάγνωση σ’ ένα παιδί με δυσλεξία, το παιδί στην προσπάθειά του να το διαβάσει σωστά, διαβάζει μηχανικά χωρίς να συλλάβει το νόημα της πρότασης, της παραγράφου ή του κειμένου που έχει διαβάσει.

·         Ο δάσκαλος διηγείται το περιεχόμενο του κειμένου στο μαθητή.

·         Ζητά να πει ο μαθητής με απλά λόγια ότι κατάλαβε και θυμάται.

·         Μετά ο δάσκαλος χωρίζει το κείμενο σε παραγράφους και την κάθε παράγραφο σε μικρές νοηματικές ενότητες.

·         Ο μαθητής διαβάζει την πρώτη παράγραφο και με τη βοήθεια του δασκάλου υπογραμμίζει λέξεις «κλειδιά».

·         Τις λέξεις «κλειδιά» τις γράφει τη μια κάτω από την άλλη και βλέποντάς τις προσπαθεί να διηγηθεί το περιεχόμενο π.χ. Ζούσε κάποτε / σ’ ένα δάσος καταπράσινο / ένας λύκος / που του άρεσε πάρα πολύ / να παίζει φλογέρα /. Οι λέξεις κλειδιά είναι:

Πότε: κάποτε

Που: δάσος

Ποιος: λύκος

Τι:  να παίζει

·         Με τον ίδιο τρόπο, δουλεύονται και οι άλλες παράγραφοι και σιγά – σιγά όλο το κείμενο.

·         Στην αρχή ο χωρισμός σε μικρές νοηματικές ενότητες γίνεται από το δάσκαλο αλλά μετά από το μαθητή.

·         Η εξέταση του μαθητή καλά είναι να γίνεται με ερωτήσεις που θα περιέχουν τις λέξεις κλειδιά.

·         Τα κείμενα που θα δίνει στην αρχή ο δάσκαλος, θα πρέπει να είναι σύντομα και ευχάριστα.

ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ

Το σκέφτομαι και γράφω είναι ένα από τα μαθήματα στα οποία τα παιδιά με δυσλεξία αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες.

Οι εκθέσεις τους είναι φτωχές. Χρησιμοποιούν άλλες λέξεις, και γράφουν πολύ σύντομες προτάσεις. Αποφεύγουν να χρησιμοποιούν δύσκολες έννοιες, προσπαθούν να τελειώσουν όσο γίνεται πιο γρήγορα αυτό που γράφουν, αποφεύγοντας έτσι τα πολλά λάθη.

Ο δάσκαλος μπορεί να τα βοηθήσει με διάφορες τεχνικές όπως:

·         Αφήνει το μαθητή να αναπτύξει τις σκέψεις του προφορικά, αφού βεβαιωθεί ότι κατανόησε το νόημα του θέματος.

·         Για να ξεκινήσει η άσκηση, ο δάσκαλος χρησιμοποιεί ερωτήσεις «κλειδιά», όπως: που, γιατί, πως, τι, πότε, ποιος, ποια, από πού,  προς τα πού.

·         Όταν πια έχει κατασταλάξει η σκέψη του παιδιού και αισθάνεται έτοιμος, τότε γράφει αυτά που είπε προφορικά.

·         Μεγάλο ρόλο παίζει και ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου του μαθητή. Αυτό επιτυγχάνεται με συχνές ασκήσεις του τύπου: συνώνυμες, αντίθετες, ταυτόσημες, ομόηχες, σύνθετες με συγκεκριμένο πρώτο ή δεύτερο συνθετικό κτλ. π.χ. πετεινός… (και πρέπει να βρει τη λέξη κόκορας), λευκός… (άσπρος), καλή+…  (καλημέρα).

·         Ο δάσκαλος παροτρύνει το μαθητή να εξηγήσει μόνος του, τη σημασιολογία ορισμένων λέξεων ( π.χ. βιβλιόφιλος). Ή και το αντίθετο, δηλαδή να αναλύσει ο δάσκαλος μία λέξη και ο μαθητής να βρει ποια είναι π.χ. πως λέγεται ο δρόμος που κινούνται τα αυτοκίνητα (αυτοκινητόδρομος).

Αλεξάνδρα και Ευαγγελία Μονοσπιταλή

λογοπεδικοί - λογοθεραπεύτριες

ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Σύντομος οδηγός για εκπαιδευτικούς και γονείς

Επιμέλεια

Παναγιώτης Παπαϊωάννου

Δάσκαλος

Ειρήνη Αναγνώστου

Ψυχολόγος

ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ