Το σχολείο είναι μια μεγάλη πρόκληση για κάθε μαθητή σε όλα τα επίπεδα. Μια πρόκληση με καθημερινά αυξανόμενο βαθμό δυσκολίας, που ο μαθητής καλείται να αντιμετωπίσει με την αναμενόμενη επιτυχία. Κάποιοι μαθητές συναντούν δυσκολία στο να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις με αποτέλεσμα, αθροιστικά, να επηρεάζεται η απόδοσή τους ολοένα και σε μεγαλύτερο βαθμό.
Είναι απαραίτητη η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών, έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να ανταπεξέλθουν στον φόρτο εργασιών, να συμβαδίζουν με τους συμμαθητές τους και να έχουν μια ισορροπημένη ψυχοσύνθεση. Αντίθετα, ο μαθητής δεν μπορεί να ακολουθήσει τους ρυθμούς των υπόλοιπων συμμαθητών του όσο σκληρά κι αν δουλέψει, χάνει την αυτοεκτίμησή του από τα συνεχόμενα αρνητικά σχόλια των δασκάλων, γονέων και συμμαθητών και συχνά παρατάει κάθε προσπάθεια.
Η δυσλεξία ανήκει στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες και αποτελεί τροχοπέδη στα παιδιά όσον αφορά τον γραπτό και τον προφορικό τρόπο έκφρασης, χωρίς να έχουν αιτιολογία οργανικής ή διανοητικής διαταραχής.
2. Δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο δυσλεκτικός μαθητής σε όλα τα γνωστικά επίπεδα.
Ο δυσλεκτικός μαθητής αντιμετωπίζει δυσκολίες στον προφορικό λόγο, στην ανάγνωση, στα μαθηματικά, στην ορθογραφία και στην γραφή. Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση σε αυτό το στάδιο μπορεί να βοηθήσει σε πολύ σημαντικό βαθμό τους δυσλεκτικούς μαθητές, γιατί παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, μπορούν να μάθουν τρόπους να τις ξεπερνούν και να διαπρέπουν.
2.1. Δυσκολίες στον προφορικό λόγο και τρόποι
αντιμετώπισης.
Αν και οι δυσλεκτικοί μαθητές δεν έχουν κανένα πρόβλημα στον προφορικό λόγο, μιας και η δυσλεξία αφορά την γραφή και την ανάγνωση και όχι την ικανότητα του παιδιού να μιλάει, η συνύπαρξη των λοιπών μαθησιακών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν επηρεάζουν την απόδοση της έκφρασης του λόγου.
Έτσι σύμφωνα με την κα. Παπαδοπούλου (THACE, Ενότητα 4) οι δυσλεκτικοί μαθητές κομπιάζουν ανάμεσα στις λέξεις, ενώ μιλούν διστακτικά και σιγανά εξαιτίας της ανασφάλειάς τους και μιλούν με μια μονότονη και άρρυθμη φωνή. Λόγω του φτωχού ενεργού λεξιλογίου τους, σε σχέση πάντα με την ηλικία τους, στον ελεύθερο λόγο εκφράζονται δύσκολα και λανθασμένα και για αυτό χρησιμοποιούν στερεότυπες λέξεις και εκφράσεις.
Η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης του παιδιού, η ενθάρρυνσή του να συμμετέχει σε συζητήσεις, ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου με συνεχή συζήτηση σε ενδιαφέροντα θέματα που ενθαρρύνουν την μνήμη και την ανάκληση του, η κοινωνική αλληλεπίδραση με άλλα άτομα, βοηθούν πολύ στην βελτίωση του προφορικού λόγου.
2.2. Δυσκολίες στην ανάγνωση και την κατανόηση κειμένου και τρόποι αντιμετώπισης.
Η ανάγνωση είναι μια λειτουργία, σύμφωνα με την οποία αποκρυπτογραφούμε τα όσα συμβολίζει ένα γραπτό μήνυμα, έτσι ώστε να κατανοήσουμε το νόημά του και να επιτύχουμε την επικοινωνία. (Παντελιάδου 8η έκδοση, σελ. 93)
Κανονικά η ανάγνωση των λέξεων και η κατανόησή τους, είναι διαδικασίες που γίνονται ταυτόχρονα και αυτόματα, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο στον δυσλεκτικό μαθητή που δίνει βαρύτητα στην αναγνώριση των λέξεων, χάνοντας το νόημα των όσων διαβάζει, άσχετα με το ότι προσπαθεί πολύ να διακρίνει ακουστικά ή οπτικά γράμματα, συλλαβές, και λέξεις μέσα σε ένα κείμενο. Επίσης ο δυσλεκτικός μαθητής όταν διαβάζει δεν ξέρει που ακριβώς τονίζεται η λέξη ή δεν ξέρει την ίδια την λέξη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαβάζει στο περίπου ή να βρίσκει δικές του λέξεις με περίπου το ίδιο νόημα και απλά να τις προφέρει. Αυτό δημιουργεί άγχος και αποτρέπει τον μαθητή να διαβάσει και πρέπει να αντιμετωπιστεί κατάλληλα. (Μάρκου,1993, σελ. 22)
«Η ανάπτυξη της οπτικής αντίληψης είναι σημαντική για την απόκτηση της αναγνωστικής ικανότητας του παιδιού και της ικανότητας του να διακρίνει και να συγκρατεί τα γραπτά σύμβολα.» (Μάρκου,1993, σελ. 62)
Επίσης, ο δυσλεκτικός μαθητής δεν μπορεί να βρει ποια μέρη του κειμένου περιέχουν σημαντικές πληροφορίες για την κατανόησή του, δεν θυμούνται τις λεπτομέρειες και το περιεχόμενό του, και δυσκολεύονται πολύ όταν χρησιμοποιείται ο μεταφορικός λόγος για να περάσει ένα ηθικό δίδαγμα.(Παντελιάδου, σελ. 230)
Η διδασκαλία των βασικών δεξιοτήτων και παροχή άμεσων αμοιβών, η διδασκαλία με βάση τον εμπλουτισμό των κειμένων, η διδασκαλία των αυτοερωτήσεων και η ολική προσέγγιση της γλώσσας, είναι μέθοδοι αντιμετώπισης της αναγνωστικής κατανόησης.(Παντελιάδου, σελ. 231)
2.3. Δυσκολίες στα μαθηματικά και τρόποι αντιμετώπισης.
Το να δυσκολεύεται ένα άτομο στα μαθηματικά είναι ένα σημαντικό πρόβλημα με κοινωνικές προεκτάσεις μιας και καθημερινά είναι απαραίτητη η αντίληψη και η χρήση των αριθμών στη ζωή ενός ατόμου, είτε με την μορφή διαχείρισης χρημάτων είτε με την μαθηματική σκέψη.
Σύμφωνα με την Δρ. Βάρβογλη, ο δυσλεκτικός μαθητής συχνά αντιμετωπίζει προβλήματα στα μαθηματικά όπως:
¨Δυσκολία στην εκτέλεση μαθηματικών πράξεων από μνήμης, με
δυσκολία στην χρήση χρημάτων.
¨Δυσκολία με τις τέσσερις βασικές πράξεις και αριθμητικές έννοιες.
¨Δυσκολία συγκράτησης και ανάκλησης εννοιών ή ανικανότητα να
καταλάβει μαθηματικές έννοιες.
¨Μπερδεύει τα σύμβολα των πράξεων.
¨Δυσκολία στον προσανατολισμό, χάνεται εύκολα, δυσκολία
ανάγνωσης χαρτών και ρολογιού και δυσκολία με μηχανικές
διαδικασίες παρόμοιου τύπου.
¨Δυσκολία με τις αφηρημένες έννοιες (χρόνου, κατεύθυνσης,
προγραμμάτων, αίσθησης χρόνου και τη σειρά των
παρελθόντων και μελλοντικών γεγονότων).
¨Συχνά λάθη με αριθμούς περιλαμβάνουν παραλείψεις, αντιστροφές,
και αντικαταστάσεις (ενός αντί άλλου)αριθμών.
¨Δυσκολία εκμάθησης μουσικών εννοιών, παρακολούθησης
οδηγιών σε αθλήματα που απαιτούν μια λογική σειρά πράξεων
καθώς και δυσκολία να κρατάει το σκορ και την σειρά των παικτών σε
παιχνίδια όπως τα χαρτιά και τα επιτραπέζια.
¨Μπορεί να καταλαβαίνει μαθηματικές έννοιες αλλά να μην μπορεί να
εκτελέσει απλές πράξεις χωρίς κομπιουτεράκι.
¨Δυσκολία στην απομνημόνευση και αυτόματη ανάκληση αριθμών (πχ.
Πολλαπλασιασμού)
«Οι μαθητές με τέτοιου είδους προβλήματα μπορούν να βοηθηθούν στα μαθηματικά και στα μαθήματα που περιέχουν αριθμητικές και χωρο-χρονικές έννοιες. Είναι χρήσιμο να κουβεντιάζουν τις αριθμητικές έννοιες και να τις επενδύουν με λεκτικά σύμβολα και καθημερινά παραδείγματα, όσο το δυνατό περισσότερο.»
2.4. Δυσκολίες στην ορθογραφία και τρόποι αντιμετώπισης.
Ορθογραφία είναι η σωστή γραπτά διατύπωση των λέξεων, έτσι ώστε να γίνονται κατανοητά τα γραπτά από τους άλλους.
« Για την κατάκτησή της χρειάζεται η γνώση των γραμμάτων, η γνώση του συστήματος ορθογραφίας, και η ικανότητα μνήμης και ανάκλησης της σειράς των γραμμάτων και των γραφο-φωνημικών αντιστοιχιών ορισμένων λέξεων με ιστορική ορθογραφία (λεξική γνώση).» (Παντελιάδου σελ. 185)
Για τα λάθη που κάνουν τα παιδιά στην ορθογραφία μπορεί να ευθύνονται προβλήματα στην μνήμη (οπτική και ακουστική) και στην οπτική και ακουστική διάκριση. (Παντελιάδου σελ. 193)
Σύμφωνα με την κα. Παντελιάδου (σελ. 193) οι πιο συχνοί τύποι-κατηγορίες λαθών είναι:
¨Παράλειψη / Αντικατάσταση / Πρόσθεση γραμμάτων ή συλλαβών.
¨Χρήση του κεφαλαίου γράμματος.
¨Τονισμός (παρατονισμός) ή παντελής έλλειψη τόνων.
¨Απουσία απόστασης μεταξύ λέξεων στην πρόταση.
¨Κακή γραφή γραμμάτων.
¨Λάθη σε βασικούς κανόνες ορθογραφίας(λάθη μορφολογίας).
¨Λάθη ιστορικής ορθογραφίας.
¨Έλλειψη γενίκευσης των κανόνων ορθογραφίας σε όλες τις
λέξεις, ομοιοκαταληξίες ή παραγωγές.
Πρέπει να ενθαρρύνεται η εκμάθηση της σωστής γραφής με την επιβράβευση, να δίνονται κίνητρα που να προκαλούν το ενδιαφέρον του μαθητή να προσπαθήσει, να κατανοούνται οι ανάγκες του (περισσότερος χρόνος, λιγότερες λέξεις) και να γίνεται συστηματική επανάληψη.
2.5. Δυσκολίες στην γραφή και τρόποi αντιμετώπισης.
Το γράψιμο είναι μια σημαντική δεξιότητα του ανθρώπου και έχει σχέση με την ολοκλήρωση όλων των κινητικών και αισθητικών δεξιοτήτων του. Το πώς γράφει ένα παιδί, δείχνει σε μεγάλο βαθμό τη μελλοντική γνωστική εικόνα που θα έχει το παιδί. (www.specialeducation.gr)
Σύμφωνα με την κα. Μαυρομμάτη, (1995,σελ. 20) οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δυσλεκτικοί μαθητές με την γραφή είναι:
¨Πολλά ορθογραφικά λάθη, ακόμα και σε λέξεις που έχουν
συστηματικά διδαχτεί.
¨Παραλείψεις, προσθέσεις, αντιμεταθέσεις, αντικαταστάσεις
γραμμάτων, συλλαβών, λέξεων.
¨Καθρεφτική γραφή.
¨Κακογραφία, ακαταστασία, μουντζούρες στο γραπτό, αδικαιολόγητα
κενά, κατάργηση των διαστημάτων, απουσία σημείων στίξης,
απουσία κεφαλαίων ή παρεμβολή τους ανάμεσα στα μικρά.
Για να μπορέσουν να βοηθηθούν οι δυσλεκτικοί μαθητές όσον αφορά την γραφή, πρέπει να ακολουθηθεί μια διαδικασία η οποία σταδιακά σε τρεις φάσεις συντελεί στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων γραφής. Πρέπει συνεπώς να οργανωθούν προσεκτικά τα εξής στάδια: α) της προ-γραφής, β) της γραφής, και γ) της μετα-γραφής. (Παντελιάδου σελ. 271)
3. Συνύπαρξη δυσλεξίας και δυσγραφίας. Ορισμός δυσγραφίας.
Σε μερικές περιπτώσεις οι δυσλεκτικοί μαθητές αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία όσον αφορά την απόδοση του γραπτού λόγου. Η δυσκολία στην γραφή, ονομάζεται δυσγραφία, είναι νευρολογικής φύσεως και ποικίλει ως προς την μορφολογία της: «…μεγάλα γράμματα, δυσκολία ακολουθίας των γραμμών του τετραδίου, αντιστροφές γραμμάτων, φτωχό επίπεδο ζωγραφικής, δυσκολία συντονισμού κινήσεων-αδεξιότητα, κακή στάση σώματος κατά την γραφή(σκύψιμο), κακή ποιότητα γραμμάτων κλπ.» (www.specialeducation.gr)
3.1. Περιγραφή εικόνας μαθητή με δυσλεξία και δυσγραφία
στην προσχολική και σχολική ηλικία.
Μπορούμε να καταλάβουμε ότι ένα παιδί έχει κάποια δυσκολία στην γραφή από το προνήπιο ακόμη, σε σχέση με το πόσο αυτό μπορεί να ζωγραφίσει με άνεση και ακρίβεια ή να γράψει.
« Έτσι στην ηλικία των 3 θα πρέπει να μπορεί να αντιγράψει με ακρίβεια σταυρό και κύκλο, στα 4 να κρατά σωστά το μολύβι, να αντιγράφει τετράγωνο και να βάφει σωστά μέσα σε πλαίσιο χωρίς να βγαίνει έξω, στα 5 να αντιγράφει τρίγωνο, ανθρωπάκι και καμπύλες και στα 6 να μπορεί να αντιγράψει όλα τα κεφαλαία γράμματα του αλφάβητου και να ξέρει να γράφει το όνομά του σε σειρά τετραδίου.» (www.specialeducation.gr)
Τα παιδιά με δυσγραφία αντιμετωπίζουν πρόβλημα στα παραπάνω στάδια ανάπτυξης στην προσχολική ηλικία, και συνεχίζονται στην σχολική. Εκεί ο μαθητής δυσκολεύεται περισσότερο μιας και οι απαιτήσεις είναι περισσότερες και ο ψυχολογικός παράγοντας επηρεάζει κατά πολύ αρνητικά.
Γράφει αργά, κάνει κακογραμμένα γράμματα, έχει κακή οργάνωση σελίδας, δεν χρησιμοποιεί γραμμές και περιθώρια, κάνει ακανόνιστα σε μέγεθος και δυσανάγνωστα γράμματα, έχει κακή στάση σώματος και χεριού κατά το γράψιμο, και παραλείπει γράμματα ή συλλαβές σε μεγάλες λέξεις, (Παπαδοπούλου ,THACE,Ενότητα 4)
4. Επίλογος
Αναμφίβολα οι μαθητές με δυσλεξία, αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες σε όλα τα γνωστικά επίπεδα, γεγονός που επηρεάζει την απόδοσή τους στο σχολείο αλλά και την ψυχολογία και αυτοεκτίμησή τους. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση, η υποστήριξη της οικογένειας και η σωστή ενημέρωση των δασκάλων, μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών και στην ομαλή ένταξή των μαθητών στο σχολικό περιβάλλον.
ΚΟΚΚΙΝΗ ΕΛΕΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου